In zijn roman SUCCES (Nederlandse vertaling A. Donker, Pegasus 1938) beschrijft Lion Feuchtwanger de opkomst van het Duitse fascisme.
In het hoofdstuk dat we hieronder afdrukken geeft hij een beeld van de vroege fascisten aan de hand van een vergadering waarop Hitler spreekt. Hitler heet in Feuchtwangers boek “Rupert Kutzner” en zijn fascistische NSDAP heet ‘De Ware Duitsers’.
In het daarop volgende hoofdstuk: ‘Uit de geschiedenis van de stad München’, schetst Feuchtwanger de aan het fascisme voorafgaande periode, waarin burgerlijke regeringen de weg voor rechts vrij maken.
Uit SUCCES, roman in vijf boeken van L Feuchtwanger:
Vierde boek: POLITIEK
Nog voor de boomen bloeien.
Een kleine honderd jaar vroeger had de Duitsche archeoloog Schliemann
in het gebied waar de oude stad Troje moest zijn geweest opgravingen
gedaan, die veel, dat verdwenen was, aan het licht hadden gebracht.
Onder andere honderden haspels. Daarop trof de Duitsche onderzoeker
steeds hetzelfde teeken aan: een kruis met haken. Het was een teeken,
dat over de geheele wereld verbreid was; bij het gele ras diende het
als gelukssymbool, bij de Indiërs als zinnebeeld van het
geslachtsleven. Maar dat wist Heinrich Schliemann niet. Hij vroeg een
Franschen archeoloog, een zekeren Emile Brunouf, naar de beteekenis van
dat wonderlijke kruis. De heer Brunouf, een spotvogel met fantasie,
maakte den lichtgeloovigen Duitscher wijs, dat de Ariers om het heilig
vuur aan te wakkeren poken gebruikten met een onderstel in dien
kruis~met-haak-vorm als vrouwelijk bestanddeel eraan. De goedgeloovige
heer Schliemann geloofde den spotzieken heer Burnouf. Legde het kruis
met haken als een typisch Arisch verschijnsel uit. De Duitsche
patriotten maakten van deze verklaring een hoeksteen van hun
rassentheorie en kozen het Indische vruchtbaarheidsembleem als hun
gelukssymbool. Een zakenman uit Leipzig vervaardigde zegels, waarop het
kruis met de haken prijkte, met erom heen de leuze: Arisch bloed,
hoogste goed. Hij had succes. Schooljongens plakten de zegels in hun
albums, kleine zakenlui plakten er hun enveloppes mee dicht.
Patriottische handelaars in galanterieën brachten hierdoor
aangemoedigd, het haakkruis als dasspeld in omloop. Patriottische
ethnologen knoopten er theorieën aan vast, ethische en
aesthetische verklaringen. Met de opkomst van de Ware Duitschers werd
het teeken, dat tot nu toe voornamelijk in Chineesche en Japansche
speelclubs en op de tempels van veelarmige Indische godheden te zien
was geweest, met de kapvormige koepels van den onvoltooiden dom en het
als monnik verkleede kind het populairste kenteeken van München.
Dit kenteeken stond op de groote, bloedroode vlaggen der Ware
Duitschers. Dit teeken schilderden de bewoners der Beiersche hoogvlakte
op de muren, vooral op W.C.’s. Zij droegen het als blousespeld, als
ring, sommigen lieten zich ermee tatoueeren. Met dit insigne togen de
Muncheners naar de vergaderingen van Rupert Kutzner. Want iederen
Maandag, eerst in de Capucijnerbrouwerij, vervolgens in de reusachtige
bierhallen van drie of vier andere brouwerijen, sprak de leider tot het
volk.
Met steeds meer stelligheid beweerde men, dat de patriotten weldra hun slag zouden slaan. Iederen Maandag verwachtte men weer, dat Kutzner nu den datum precies zou noemen. Steeds dichter menigten stroomden naar zijn vergaderingen. Ambtenaren en ander personeel verlangden vervroegde kantoorsluiting om een plaats te krijgen. Niemand wilde de afkondiging van den vrijheidsdag verzuimen.
In een van de blauwe tramwagens, die naar de Capucijnerbierkelder reden, stond, tusschen anderen, die naar Kutzner toe wilden, gedrukt, antiquair Cajetan Lechner. Hij was In Holland geweest. Hij had de commode teruggezien. De Hollander had hem ten eten gevraagd. Een goed en overvloedig maal was het geweest, maar Lechner had onder den indruk van de bediening en van het ongewone couvert niet flink toegetast. Achteraf had hij gemopperd over dien kalen vrek van een Hollander, die een mensch liet honger lijden. Maar in elk geval had hij foto’s van het kastje genomen, goede foto’s, vaak stond hij ervoor, vol verteedering, en vol woede tegen de regeering, die hem eerst genoodzaakt had afstand te doen van het kastje en vervolgens toeliet, dat een Galiklache jood hem het gele huis voor zijn neus wegkocht. Hij ging tot Kutzer over, overtuigd dat de leider hem wreken zou en ervoor zou zorgen, dat hij toch nog hoogerop kwam. Toen hij uit de tram stapte, stootte iemand ruw tegen hem aan en verontschuldigde zich:
,,Hola, buurman.” Het was Hautseneder. Lechner haatte dezen huurder van hem aan de Unteranger; de rechtzaak wegens het feit, dat Houtseneder zijn huisheer destijds van de tweede verdieping af had gesmeten, was nog hangende. Nu stonden zij dicht op elkaar gedrongen en schoven gezamenlijk naar voren. Zij mokten nog een beetje, keken elkaar nijdig aan. Maar tenslotte spoelden zij samen de zaal binnen en kwamen aan één tafel terecht. Eenig knorrig gepraat over en weer was niet te vermijden.
Het was ruim een half uur voor het begin, maar de zaal was al stampvol. In de laaghangende tabakwolken dreven de tomaatroode ronde koppen met snorren, en de grijze puilen. Verkoopers riepen: De verboden nummers van den “Vaterlindlsche Anzelger”, want de regeering verbood nu en dan een krant, maar lette niet op de uitvoering van het verbod. Men wachtte bedaard, kankerde intusschen over de onrechtvaardigheid der regeering, Mevrouw Therese Hautseneder bijvoorbeeld had de onbillijkheid der nieuwe toestanden aan den lijve ondervonden. Een reiziger had haar op afbetaling een Apollostofzuiger verkocht. Daarop kwam er een andere reiziger, die haar voor wat lageren prijs een Triomfstofzuîger aanbood, ook op afbetaling. Hij zou het met den anderen vertegenwoordiger wel in orde brengen, zeide hij. Dat deed hij echter niet en nu moest zij ze allebei betalen.
De heer Hautseneder, die overdag in de Sendlinger linoleumfabriek werkte, zeide, dat hij er niet aan dacht vier maanden loon voor haar stomme streken op te offeren. Zij was trouwens heelemaal een onwijs mensch en hij zou zich laten scheiden. Mevrouw Hautseneder besloot van haar kant dan in de Isar te springen. Het kwam tot een langdurig proces. De advocaten hadden het over valsche voorstelling van zaken, over afpersing en zoo meer. Tenslotte liep het uit op een slap vergelijk, dat niemand bevredigde, en de heer en mevrouw Hautseneder en de vertegenwoordigers van Apollo en Triomf gingen ontstemd over den tegenwoordigen maatschappelijken toestand tot de Ware Duitschers over.
Velen verhaalden, terwijl zij op het binnentreden van den leider wachtten, soortgelijke onbillijkheden. Allen mopperden erover, dat de waarde van de mark zoo onzinnig met den dag daalde, allen stelden de Joden en de regeering daarvoor aansprakelijk allen hoopten op bevrijding door Kutzner. Staatsinspecteur buiten dienst Ersinger was een man, die zeer op reinheid gesteld was. Lijf en ziel, woning en kleeding rein te houden viel in deze ellendige tijden niet mee. Hij was een vredelievend man, geneigd om de overheid te gehoorzamen, ook al was de toekomst van haar macht dubieus. Maar toen zijn vrouw in plaats van de gewone hygiënische rol closetpapier krantenpapier op de W.C. hing, was zijn geduld ten einde en ging hij tot Kutzner over. Metselaarsbaas Bruckner had in den oorlog vier zoons verloren, een aan de Somme, een aan de Aisne, een aan de Isonzo, de vierde was in de Karpathen verdwenen. De kerk kon den schande hiervan sprekenden oude geen anderen troost bieden dan dat God kastijdt wie hij liefheeft. Metselaarsbaas Bruckner vond beteren troost bij Kutzner. De vrouw van den hofraad Beradt was van haar lastige huurster Anna Elisabeth Haider door haar overlijden weliswaar afgekomen. Maar ook haar latere huurders maakten zich aan allerlei ongerechtigheden schuldig, maakten lawaai, ontvingen twijfelachtig bezoek, kookten tegen het verbod op hun kamers op electrische stellen. Moest een weduwe zich dat laten welgevallen? Zij moest het. Zij kon het plebs niet kwijtraken, dank zij de schandelijke wetten ter bescherming van huurders. De leider zou, naar zij hoopte, de boel in orde brengen. De heer Jozef Feichtinger, leeraar aan het Luitpoldgymnasium was pas aan de Isartorplatz overgestapt, waar hij nog inkoopen had te doen, in plaats van aan de Stachus. Hij had niet den bij het gebruik van overstapkaartjes voorgeschreven kortsten weg genomen en was beboet. Hij was met eere tweeenveertig jaar geworden; onder deze regeering werd men bestraft omdat men aan de Isartorplatz twee blauwe schriften kocht. Hij ging naar Kutzner over. In Berlijn sloten de ontevredenen zich bij de communisten aan, in München namen zij hun toevlucht tot het haakkruis.
De rook werd dikker, de hitte drukkender, men zweette heviger, de grijze puIlen zag men minder goed, de ronde koppen werden rooder. Antiquair Lechner haalde met steeds heftiger bewegingen zijn geruiten zakdoek te voorschijn. Eindelijk deed, met vlaggen begeleid, onder geweldig gejuich Rupert Kutzner zijn intocht, het hoofd met de zorgvuldige scheiding opgeheven, stappend op de maat van de dreunende blaasmuziek.
Hij sprak over den smadelijken vrede van Versailles, over de brutale advocatentrucs van den Franschman Poincaré over een internationaal complot van vrijmetselaars en Talmud. Wat hij zeide, wist men al, maar het was als nieuw door zijn origineel dialect en de kracht waarmee hij zijn denkbeelden voordroeg. De prachtige, schallende stem van Rupert Kutzner en zijn beweeglijke mimiek sleepten zijn gehoor mee. Zijn handen maakten groote gebaren in de lucht, hij sloeg geweldig op de lessenaar, strekte ze met kracht en maakte er ironische bewegingen mee, zooals men ze in dien tijd in de humoristische bladen van minder allooi kon vinden ter kenteekening van de joden. Vol bewondering en met eerbied in zijn stem sprak hij dan over den Italiaanschen leider Mussolini, die zich zoo dapper van de stad Rome en het Apenijnsche schiereiland had meester gemaakt. Zijn werkkracht, riep hij uit, moest voor Beieren een lichtend voorbeeld wezen, en hij hoonde de rijksregeering en voorspelde den opmarsch naar Berlijn. Schilderde, hoe deze verworden stad den Waren Duitschers in handen vallen zou, zonder slag of stoot. Bij den aanblik alleen al van de ware zonen van het volk zouden zij hun broek bevuilen. Het was doodstil, terwijl hij van den opmarsch naar Berlijn sprak. Allen wachtten op de afkondiging van een bepaalden dag. Cajetan Lechner hield zich midden onder het snuiten in om niet te storen. Maar de leider drukte zich niet zoo duidelijk en rond uit als de beursberichten over den dollar, hij zeide het poëtisch. ,,Nog voor de boomen bloeien,” riep hij uit, terwijl hij op de vlaggen met het exotische embleem wees, ,,zullen deze vlaggen zich doen gelden.”
Nog voor de boomen bloeien. Dat was een belofte, die insloeg. Zij luisterden gelukkig en diep onder den indruk. Zij vergaten, dat hun paar effecten waardeloos waren, dat zij niet zeker waren van een verzorgden ouderdom. Hoe wist deze man hun droomen waar te doen worden? Verzaligd hingen zij aan zijn gebaren, zij zorgden ervoor met hun zware vingers de bierpullen zoo voorzichtig mogelijk op tafel te zetten, om met geen enkel geluid zijn kostelijke woorden te overstemmen. Nu en dan verhief de leider zijn stem om zijn toehoorders te kennen te geven, dat het nu tijd was om te applaudisseeren. Van het oogenblik van daverend applaus maakte hij dan gebruik om het zweet van zijn voorhoofd te wisschen en, steeds met groote gebaren, zijn bierpul te nemen en een langen teug te nemen.
Op een gegeven oogenblik sprak hij over die ongelukkige Berijnsche regeering, die tegen de gegronde verontwaardiging van het volk geen andere wapens had dan een uitzonderingswet. ,,Als wij Ware Duitschers de macht hadden,” riep hij uit ,,dan hadden wij geen uitzonderingswet noodig.” ,,Wat zouden jelie dan doen?” riep een welluidende, sonore stem ertusschen. Rupert Kutzner zweeg een oogenblik. Dan zeide hij zacht, met een peinzend lachje, tot de van spanning doodstille zaal: ,,Wij zouden onze tegenstanders wettelijk laten ophangen.”
De Ware Dutschers bedroegen vier procent van de bevolking, vierendertig procent was neutraal, de tegenstanders bedroegen tweeënzestig procent.
Allen in de zaal glimlachten nu met hetzelfde peinzende glimlachje van den leider. Zij zagen hun tegenstanders aan de galg hangen of aan boomen, met de tong blauw uit hun mond. Lechner zag den Galiciër hangen, den kooper van het gele huis, mevrouw Hautseneder de beide reizigers met den stofzuiger, de beide reizigers mevrouw Hautseneder, en allen dronken voldaan diep uit de groote grijze puIlen.
Rupert Kutzner liet zijn rede verder daveren. Om rook en hitte gaf hij niet. Zijn longen konden er tegen. Daar kon hij op aan als op een machine, het was het kostbaarste goed der partij, de leider droeg er ten zeerste zorg voor. Bij ieder zijner redevoeringen moest Konrad Stolzing aanwezig zijn, de vroegere tooneelspeler van het hof. Dertig jaren vroeger had deze als Romeo, een figuur van den tooneeldichter Shakespeare, en als Ferdinand von Walter, een figuur van den tooneeldichter Schiller, Mûnchen in vervoering gebracht. Vijftien jaar geleden was hij tot de karaktertypeering overgegaan; nu wijdde hij zich alleen nog maar aan de artistieke vorming van het jongere geslacht. Een gelukkig gesternte had den staatsman Kutzner en den kunstenaar Stolzing bijeengebracht. Had niet honderdtwintig jaar geleden een beroemd Fransch leider ook met een tooneelkunstenaar, een zekeren Talma, samengewerkt? Konrad Stolzing had veel toewijding voor zijn grooten leerling. Leerde hem, hoe men met onbewogen gelaat, onbevangen en onaangedaan door de duizenden blikken, door een zaal vol menschen gaat, hoe men waardig schrijdt, de teenen, niet de hielen, eerst neerzettend. Hij bracht hem bij, hoe men zijn adem spaart, hoe men door het rollen van de r zijn uitspraak duidelijk maakt. Onderrichtte hem ook in de kunst van een schoon en waardig optreden. Het talent en de trouwe ijver van zijn leerling deden den ouden man opleven. Ondanks het vele werk oefende hij dagelijks met den tooneelspeler. Reeds kon de leider acht uur achtereen spreken zonder uitgeput te raken, zonder tegen de hoofdregels te zondigen. De oude met den imposanten, Romeinschen kop zat bij iedere toespraak van den leider en lette op zijn ademhaling, zijn uitspraak van de r, en ging na, of het schrijden, drinken en spreken van den leider schoon en waardig was.
Hij had niets op zijn leerling aan te merken. Helder schalde, ondanks de rook Kutzner’s stem. Alles was in orde, alles kwam. De tooneelspeler was de man geweest, die tusschen zijn rede geroepen had, hoe de Ware Duitschers hun tegenstanders dan wel uit den weg zouden ruimen. Hij had met Kutzner het antwoord bestudeerd, de effectrijke pauze, het peinzende lachje. Zoo had hij vijfentwintig jaar geleden geglimlacht in de rol van prins Hamlet van Denemarken, een figuur van den tooneeldichter Shakespeare. Het lachje kwam, het miste zijn uitwerking niet, net als vijfentwintig jaar geleden. De leider hield zijn rede nog in drie andere groote bierhallen:
Spatenbräukeller, Münchner Kindkeller en Arzbergerkeller. Nog drie maal marcheerde hij met veel vertoon, door zijn lijfwacht begeleid, door bierwalm en gejuich. Nog driemaal interrumpeerde de tooneelspeler en glimlachte Rupert Kutzner, zooals Hamlet-Stolzing geglimlacht had op het tooneel van het Münchener hoftheater. Nog driemaal voorspelde hij, terwijl hij op de vlaggen met het haakkruls wees, dat men naar Berlijn zou oprukken ,,Nog voor de boomen bloeien”. ,,Nog voor de boomen bloeien,” klonk het dreigend, lieflijk en verlokkend in de ooren van twaalf duizend Münchenaren. ,,Nog voor de boomen bloeien,” hielden twaalf duizend Münchenaren vast in de gedachten.
Uit de geschiedenis van de stad München.
In die jaren was een van de meest geliefde middelen om den politieken tegenstander te weerleggen zijn vermoording. Het gebruik om den politieken tegenstander om te brengen, was vooral in Duitschland, Italië, Rusland en op den Balkan in zwang gekomen. In Duitschland waren het voornamelijk de aanhangers der rechterpartijen, die zich, daar zij in het gebruik van geestelijke wapens tegen de leiders van links niet opgewassen waren, van dit middel bedienden.
In München was de weerlegging der argumenten van de linkerpartijen door vermoording van hen, die ze verkondigden, bijzonder in trek. Leider der revolutie in München op 7 November van het laatste oorlogsjaar was een zekere Kurt Eisner, een in Berlijn geboren Joodsche schrijver. Nadat deze Eisner als minister-president orde op de zaken in Beleren had gesteld, schoot op 21 Februari van het volgend jaar na de lectuur van clericale kranten een jong luitenant, een zekere graaf Arco, hem dood. Dit geschiedde, terwijl hij op weg was naar het parlement, waaraan hij zijn waardigheid weer ter beschikking wilde stellen. Soldaten omheinden de straatsteenen, die rood waren van het vergoten bloed van Eisner, met een pyramide van geweren, die zij met bloemen tooiden. Velen weenden. Vijftigduizend Münchenaren brachten den vermoorde ten grave. Acht maanden later was de moordenaar zeer populair. Hij werd ter dood veroordeeld, begenadigd met vestingstraf, tijdens zijn gevangenschap overdag als volontair op een landgoed in de nabijheid van Landsberg aan het werk gezet. Ook een vliegmachine werd hem ter beschikking gesteld. Kort daarop werd hij door een van staatswege gesubsidieerde maatschappij in een leidende positie benoemd. Na de vermoording van Eisner kwam er in München een linksche regeering aan het bewind. Zij werd door de conservatieven met geweld van wapenen afgezet. Toen er steeds meer berichten kwamen, dat de aanrukkende conservatieve troepen alle gevangenen van het roode leger tegen den muur plaatsten, schoten de roode troepen bij wijze van repressaille in München zonder vorm van proces zes leden dood van den nationalistischen Thulebond, alsmede vier andere gevangenen. De binnenrukkende conservatieve regeeringstroepen doodden van hun kant bij de bevrijding der stad volgens de officieele opgaven 547 menschen. De socialisten noemen dit getal te laag en komen in hun stukken tot een getal varieerend van 812 tot 1748. Van de soldaten der regeering vielen er 38. Volgens de officieele opgaven zijn bij de gevechten in München 184 burgers ,,doodelijk verongelukt.” Een groot aantal doodgeschoten, verslagen en doodelijk verongelukte personen werd van have en goed beroofd.
Het volgend jaar kreeg in Berlijn een rechtsche regeering onder een zekeren Kapp de macht in handen. Deze putsch van rechts mislukte evenals de Beiersche van links een jaar eerder. Tegen 705 hoogverraders, wier deelneming aan den putsch van rechts officieel was komen vast te staan, werden vonnissen geveld tot een totaal van vijf jaren hechtenis. Aan de 112 hoogverraders wier deelneming aan de putsch van links officieel was komen vast te staan, werden straffen opgelegd tot een totaal van 480 jaar en 8 maanden opsluiting, benevens twee fusilleeringen. Dat het aantal hoogverraders, die terecht stonden voor den Beierschen putsch van links naar verhouding zoo klein is, komt doordat de meesten tijdens de gevechten doodgeschoten, doodgeslagen of doodelijk verongelukt waren. Van de deelnemers aan den putsch van rechts was bij het in handen nemen van de macht niemand omgekomen.
Onder de bij de zoogenaamde bevrijding van München doodelijk verongelukten bevond zich ook de socialist Gustav Landauer, een der eerste schrijvers van zijn tijd. Over de wijze, waarop hij den dood vond, bestaan verschillende mededeelingen van ooggetuigen. De pacifistische schrijver Landauer werd buiten München gearresteerd, eerst naar het kantongerecht Starnberg gevoerd en vervolgens op een vrachtauto door het Forstenriederpark naar de bij München gelegen gevangenis Stadelheim. In Stadelheim namen een troep soldaten Landauer en zijn medegevangenen in hun midden. De schrijver zeide het een en ander over militairisme, waarbij hij het militairisme zoowel van rechts als van links veroordeelde. Daarop sloegen de soldaten Landauer; een majoor, een zekere von Gagern, sloeg hem met het andere eind van een rijzweep in het gezicht. Een soldaat, wiens naam niet bekend is, en een zekere soldaat Digele schoten Landauer daarop met een pistool in den rug, zoodat hij neerstortte. Daar hij nog stuiptrekte, werd hij doodgetrapt. Toen zijn vriend het lijk vond, ontbraken jas, broek, laarzen, overjas en horloge. Majoor von Gagern werd door het gerecht in München tot een boete van driehonderd mark of 48 goudmark veroordeeld. De soldaat Digele, die geschoten en zich het horloge toegeëigend had, werd door den krijgsraad in Freiburg, daar hij slechts een bevel van zijn superieur had uitgevoerd, van de aanklacht wegens doodslag vrijgesproken en wegens het geval met het horloge tot 5 weken gevangenisstraf veroordeeld met aftrek van de voorlopige hechtenis. Hij werd na de vermoording van Landauer tot onderofficier bevorderd.
Een zekere Dr. Karl Horn, leeraar in wiskunde en natuurkunde werd door twee soldaten der conservatieven gearresteerd, kreeg vervolgens een geleibiljet, dat de arrestatie een vergissing was geweest. Den volgenden dag werd hij opnieuw door twee gewapenden gearresteerd, naar een der zetels van den staf gebracht en door den dienstdoenden luitenant Dingelreiter zonder verhoor met de woorden: ,,Naar Stadelheim met hem” aan drie soldaten ter overbrenging gegeven. Vergeefs trachtte hij zijn geleibiljet te laten zien. Onderweg naar Stadelhein, werd hij door het escorte met een schot in den rug gedood. Eenige uren later werd het lijk, dwars over den weg gelegen, door zijn vrouw en negenjarig zoontje gevonden. Schoenen, horloge met ketting en hanger, en de inhoud van zijn zakken ontbraken. De luitenant en de soldaten werden niet vervolgd. De eischen der weduwe aan den staat werden door gerechtshof en hoogen raad van Beieren niet ontvankelijk verklaard op grond van het feit, dat de dodelijk verongelukte tot een oproerigen, socialistischen kring had behoord en daardoor middelijk oorzaak was geweest van de buitensporigheden der soldaten.
Georg Kling en zijn dochter Marie Kling deden vrijwillig verplegersdiensten voor de linksche troepen. Marie Kling werd voor den krijgsraad gebracht, vrijgesproken en zou den volgenden dag vrijgelaten worden. Toen haar vader haar den volgenden dag wilde afhalen, was zij naar de gevangenis Stadelhelm overgebracht en had daar als schietschijf gediend. Men had haar het eerst in den voet, vervolgens in de kuit, dan in de dij en eindelijk in het hoofd geschoten. Daar de stukken over het geval voor de militaire jurisdictie verloren gingen, werd de zaak niet behandeld.
Toen de troepen van het conservatieve vrijcorps het plaatsje Perlach bij München binnenrukten, lichtten zij twaalf werklieden, deels tot geen partij behoorend, deels rechtssocialisten, van hun bed. Geen van hen had aan de gevechten deelgenomen, bij geen van hen werden wapenen gevonden. De waard in Perlach wilde de gearresteerden koffie laten brengen; hij kreeg ten antwoord, dat zij die niet meer nodig hadden. Nadat de gevangenen zeer om hun leven gesmeekt hadden, werden zij op een hoop kolen van de hofbrouwerij bij tweeën en drieën met tusschenpoozen doodgeschoten en van hun papieren en voorwerpen van waarde beroofd. De daders werden niet vervolgd. De eischen der twaalf vrouwen en 35 kinderen, die zij nalieten, werden door de rechtbank niet ontvankelijk verklaard.
Over de voorgenomen maar niet voltrokken executie van een zekeren Schleusinger uit Starnberg bij München zijn mededeelingen bekend van alle betrokkenen. Deze Schleusinger werd met een twintigtal andere jongelieden naar de plaats van executie gebracht. Een groote, grijze auto met chlorkalk en carbol reed voor hen uit. Zij kwamen op een weide terecht, die door een spoordijk afgesloten was. Op honderd meter afstand stonden dichte drommen nieuwsgierigen, de ter dood veroordeelden werden met den rug tegen den spoordijk gezet, de soldaten stonden op een afstand van ongeveer acht meter ervan. Een der gevangenen brak op het laatste oogenblik door de rij der soldaten heen. Schoten hem achterna. Soldaten hem achterna. De vluchteling rent in zijn doodsangst snel als de wind op het moeras toe, slaat iemand, die hem den weg verspert, neer en bereikt het hooge riet, waarin hij schuil gaat. Daardoor geprikkeld bepaalt de bevelvroerende officier, dat de raddraaier Schleusinger voor zijn terechtstelling zal toezien, hoe zoo’n terechtstelling in zijn werk gaat. Als hij het hoofd half afwenden wil, wordt hem links en rechts een revolver op de slapen gezet: hij moet toezien, hoe zijn makkers als zakken neervallen. Maar als hij zelf terechtgesteld zal worden, komt iemand hijgend aan en wenkt al van verre uit alle macht met een wit papier: de burgemeester. De officier leest het en beveelt teleurgesteld Schleusinger naar de gevangenis terug te brengen. Deze heeft sinds dien dag grijze haren en is zenuwziek; maar de anderen zijn dood.
Ook 21 leden van de conservatieve partijen vonden den dood. Een vereeniging van Katholieke jongelieden hield enkele dagen na de bevrijding van München een vergadering om de opvoering van een vroom stuk door de vereeniging te bespreken. Een of andere spotvogel waarschijnlijk deed aangifte, dat het een bolsjewistische bijeenkomst was. Daarop liet een zekere kapitein von Alt-Sutterheim de Katholieke jongelieden arresteeren. Zij werden naar de Karolinenplatz gevoerd, een mooi, voornaam en rustig plein, waar een tweeëndertig meter hoge obelisk stond ter nagedachtenis van de 30.000 Beieren, die, in ruil voor de verheffing van Beieren tot koninkrijk aan Napoleon ter beschikking gesteld, op den tocht naar Rusland omkwamen.
Vijf der 21 Katholieke jongelui werden voor den obelisk doodgeschoten, de anderen werden in een kelder gebracht. Daar maakten de soldaten de gevangenen af, waarbij een sabel verbogen werd. Aan een van de lijken ontbrak het halve achterhoofd, voorwerpen van waarde waren alle geroofd, een van hen had men den neus in het hoofd getrapt. De soldaten dansten op de lijken een van de in dien tijd in de mode komende negerdansen. Daarop meldden zij officieel, dat de executie der 21 bolsjewisten had plaatsgevonden. De namen der vermoorden waren: J. Lackenmaier, J. Stadier, F. Adler, J. Bachhuber, S. Ballat, A. Businger, J. Fischer, M. Pischer, P. Granimann, M. Grlinbauer, J. Hamberger, J. Krapf, J. Lang, B. Pichler, P. Prachtl, L. Ruth, K. Samberger, F. Schönberger, A. Stadler, F. Stöger, K. Wimmer. Daar ditmaal de doodelijk verongelukten tot de regeerende Katholieke partij behoorden, werden van de soldaten, die het ongeluk veroorzaakt hadden, enkele tot zware gevangenisstraffen veroordeeld. De verantwoordelijke officieren der gardedivisie werden niet vervolgd.
